zondag 19 mei 2019

Spanning

Ik kijk naar de eerste afleveringen van het vijfde seizoen van Homeland en vind het nogal saai. Een thriller moet, vind ik, zo snel mogelijk spannend zijn. Ik vraag me af waarom dat hier niet is gelukt.

We zien in de eerste sequentie een paar jonge mannen bezig met een computer.Ze komen ineens tot de ontdekking dat ze in bestanden van de CIA zitten. Het lijkt hun een leuk idee die bestanden te wissen en dat doen ze dan ook. Schnitt. Kantoor CIA. 'Er is in ons systeem ingebroken!' Paniek! Schnitt. Het verhaal van Claire, onze hoofdpersonage, ex- CIA agent, leidt een rustig leventje met haar dochter in Berlijn. veel geknuffel en liefdevolle moeder-gedoe.

Er is eigenlijk nog niks gebeurd.

Ik denk dat je voor het zo belangrijke begin van een verhaal zo snel mogelijk een situatie moet hebben waarbij de kijker denkt: 'Oh God, dit moet MIJ niet overkomen!' Je moet meteen het gevoel hebben dat er veel op het spel staat. Dat geldt zeker voor een thriller.
Zoiets gebeurde in de eerste serie van Homeland wel. Een all American soldaat komt thuis van een oorlog in het Midden Oosten. Een jonge vrouw, die bij de CIA werkt herkent die man. Het is een spion. Ze weet het zeker. Maar niemand gelooft haar. Toch beweegt ze hemel en aarde om de man te volgen. Ze krijgt goddank wat hulp, en, maar, enzovoort. Heeft ze gelijk? Ja? Nee? Het verhaal is binnen tien minuten in gloeiende vaart.
Maar het vijfde seizoen wil niet spannend worden. Neem die twee hackende jongemannen. Ze downloaden weliswaar heuse CIA-bestanden, maar waarom zouden ze daar een probleem mee hebben? Ze zijn niet de helden, er dreigt voor hun geen gevaar, althans niet direct en dus denken we: dit is zeker een opmaat voordat het echt spannend wordt. We denken geen moment: mijn hemel, als ze nou maar heelhuids met die gegevens bij de juiste persoon uitkomen. Niet spannend dus.

De tweede sequentie, de paniek bij de CIA, werkt ook al niet. Ze zien wel dat hun computers worden gehackt, maar alweer zie je het personage niet wiens leven in gevaar komt. We krijgen alleen door dat er mensen ter verantwoording geroepen zullen worden. Maar ja, dat maken we in ons dagelijks leven al mee. Dat we niet weten wat die bestanden inhouden helpt ook al niet. En het interesseert ons op dat moment ook niet.
De derde sequentie, waarin het hoofdpersonage wordt geïntroduceerd in haar nieuwe leven is te introducerend van karakter om spannend te zijn. We zitten nu een kwartier in het verhaal en we denken: Het zal allemaal wel.

Lester Dent, de Amerikaanse pulpschrijver, stelde bij het bedenken van een verhaal altijd dezelfde vragen. 1) Is het iets nieuws? En 2) is het interessant? 
Bij iedere stap in het plot een aantal andere vragen: 1) Is het spannend? Is er een zich ontrafelende mysterie? 2) Is er gevaar? En wordt het gevaar bij iedere stap steeds dreigender? En tenslotte 3) Is het logisch? - Ik zou er nog aan toe willen voegen: Is het begrijpelijk?

Spanning, thrillerspanning, krijg je door een combinatie van mysterie en een groot gevaar.
Zonder dat je iets misdaan hebt word je van je bed gelicht. 
Er is in je huis ingebroken en je hoort een vreemd geluid in de kast. Wat is het? Wie is het? 
Je rijdt in je auto en komt tot de ontdekking dat de motor niet meer uit wil. Hoe kan dat? Wie heeft het gedaan? Waarom? Waarom ik?

Het vijfde seizoen van Homeland gaat gebukt onder de behoefte ergens iets mee willen zeggen. Aan bedoelingen. Aan esthetiek. Aan vertoon van research. Daarbij verliezen ze hun eerste reden van bestaan, de mensen een gekmakende rollercoaster bieden, uit het zicht.

dinsdag 14 mei 2019

Toneelschrijven - het personage



INTENTIE EN OBSTAKEL

Een belangrijk personage begint bij een intentie, het wil iets, en een obstakel, maar het kan niet. Vanaf dat moment weet het publiek op wie het zich moet focussen.
Een personage ziet een kraan, het wil drinken, het heeft dorst, pakt een beker – intentie. Maar er komt geen water uit de kraan – Obstakel. Wat nu.

Het toverwoord is maar. A wil/moet iets, maar B!

De obstakels kunnen groot en klein zijn. Obstakels kunnen een deel zijn van een groter obstakel, of na het uit de weg ruimen van het ene obstakel kan zich weer een nieuw obstakel voordoen. Heb je eindelijk de liefde van A gewonnen, is de vader ertegen!

De rest van de eigenschappen van het personage is eigenlijk slechts aankleding.

KARAKTER

Bijvoorbeeld het karakter. Het karakter van iemand definieert de specifieke manier waarop deze tegen problemen aankijkt en vooral wat deze ertegen doet. Gaat deze problemen te lijf, loopt deze er voor weg, kruipt deze in zijn/haar schulp? Lost het problemen met humor op of met dodelijke ernst? Met verbale begaafdheid of fysieke begaafdheid, kan het medelijden opwekken? Heeft het bepaalde krachten? Heeft het bepaalde zwakke punten?

In hoeverre spelen sociale klasse, lijfstijl, uitgedrukt in taal en kleding een rol? Alles wat het voor het p van belang is voor de strijd tussen intentie en obstakels vormt deel van het personage. 

Niet alle karaktereigenschappen van een p hoeven in één keer over het voetlicht te komen. Achter die vriendelijke man kan een ware sadist schuilgaan, achter die schurkachtige bullebak een engel. Dingen kunnen zich onthullen en ontwikkelen. Een vrouw ontdekt dat ze goed is in drummen. (Ontwikkeling) De man die vriendelijk en zwijgzaam is, iemand die je niet echt ziet staan, blijkt een wereldberoemde drummer. (Onthulling)

Een uitgebreid karakterdossier maken vóór het verhaal er is heeft het risico in zich dat je iets maakt dat je stuk voornamelijk iets beschrijft in plaats van dat er iets gebeurt.